ผลงานของครูกวีอย่าง สุนทรภู่ ยังคงเป็น ‘ราก’ และ ‘แรง’ บันดาลใจให้ศิลปินรุ่นหลังได้กอปรเกิดพลังกายและพลังใจในการสร้างสรรค์ผลงานเรื่องใหม่ ๆ ขึ้นมาอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ ไม่ว่าจะเป็น ‘ราก’ ของงานกวีในยุคหลัง หรือเป็น ‘ฐาน’ ของงานในรูปแบบร้อยแก้วทั้งประเภทเรื่องสั้นและนวนิยาย นับเนื่องตั้งแต่ผลงานของศิลปินรุ่นเล็ก ๆ ไปจนถึงศิลปินรุ่นใหญ่ขนาดที่พอเอ่ยชื่อขึ้นมาแล้ว คนที่คลุกคลีอยู่ในวงการศิลปะแขนงนั้น ๆ จะต้องอยู่จักผลงานเป็นอย่างดีวินทร์ เลียววาริณ ไม่ได้เป็น “ศิลปินรุ่นใหญ่” ด้วยเหตุเพราะว่าเขาเกิดที่หาดใหญ่ จังหวัดสงขลา แต่เป็นศิลปินรุ่นใหญ่ด้วยประสบการณ์การทำงานในวงการน้ำหมึกมาเกือบสามสิบปี การันตีฝีมือการประพันธ์ด้วยรางวัลวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียน (ซีไรท์) ถึง 2 สมัย คือ ประเภทนวนิยาย ในปี พ.ศ. 2540 จาก ประชาธิปไตยบนเส้นขนาน และประเภทรวมเรื่องสั้น ในปี พ.ศ. 2542 จาก สิ่งมีชีวิตที่เรียกว่าคน ก่อนที่จะได้รับการยกย่องเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ประจำปี พ.ศ. 2556 ร่วมกับนักเขียนรุ่นใหญ่อย่าง มาลา คำจันทร์ และ โสภาค สุวรรณในบรรดาผลงานเขียนมากกว่า 80 เล่ม ในช่วงระยะเวลาการทำงานเกือบ 30 ปี ของ วินทร์ เลียววาริณ งานเขียนที่มี ‘ราก’ และ ‘ฐาน’ มาจากผลงานต้นฉบับของครูกวี สุนทรภู่ มากที่สุด ก็เห็นจะหนีไม่พ้นรวมเรื่องสั้นแนววิทยาศาสตร์ใน ‘จักรวาลพระอภัยมณี’ ทั้ง 4 เล่มที่มีเนื้อหาต่อเนื่องกัน ซึ่ง วินทร์ เลียววาริณ ได้นำชื่อเรื่องมาจากโคลงบทที่ 1 ใน นิราศสุพรรณ ของ สุนทรภู่ เรียงตามลำดับปีที่สร้างสรรค์ผลงาน คือ เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาว (พ.ศ. 2538) จรูญจรัสรัศมีพราว พร่างพร้อย (พ.ศ. 2548) ยามดึกนึกหนาวหนาว เขนยแนบ แอบเอย (พ.ศ. 2552) และ เย็นฉ่ำน้ำค้างย้อย เยือกฟ้าพาหนาว (พ.ศ. 2554) โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาว ซึ่งเป็นปฐมบทของรวมเรื่องสั้นทั้ง 4 เล่มนี้ อีกทั้งยังได้รับการคัดเลือกให้เป็น 1 ใน 88 เล่ม หนังสือดีวิทยาศาสตร์ ของ สกว. อีกด้วยเดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาว เป็นเรื่องราวของ สุนทรภู่ ในช่วงวัยหนุ่มขณะที่เขากำลังติดคุก ซึ่งเผอิญได้พบกับใครคนหนึ่งซึ่งได้เดินทางมาจากต่างภพ เมื่อฝ่ายนั้นบอกสุนทรภู่ว่าเขาไม่มีชื่อเรียก สุนทรภู่จึงเรียกเขาว่า ดารันตร์ อันหมายถึงสุดแดนดารา "เรามาค้นหาทางผ่านสู่ประตูแห่งเอกภพ" “อะไรคือประตูแห่งเอกภพ?” “มันคือประตูสู่ศูนย์กลางแห่งทุกสรรพสิ่งในจักรวาล แม้โลกของเราเจริญทางวิทยาการสูง แต่ระบบชีวภาพเราก็คล้ายพวกท่าน ยังติดอยู่กับกายหยาบที่ห่อหุ้มดวงจิต...ทุกชีวิตสามารถสลัดหลุดจากกายหยาบนี้ และพัฒนาขึ้นอีกขั้นสู่สภาวะกายทิพย์ได้โดยไม่ต้องผ่านการตาย หากสามารถพบประตูแห่งเอกภพซึ่งเป็นศูนย์กลางสู่ความรู้และคำตอบทั้งมวลของจักรวาล” “นั่นคือสาเหตุที่เจ้าเดินทางท่องเอกภพ?” "ใช่ ... ทำไมตัวละครของท่านคนนี้จึงใช้ปี่เป็นอาวุธ?" "เพราะดนตรีเป็นสัญลักษณ์ของความรัก มีแต่รักเท่านั้นที่เป็นอาวุธยิ่งใหญ่ หากตอนนี้ข้ามีสักเลา จะเป่าให้เจ้าฟัง" (หน้า 181)ความโดดเด่นของ เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาว , จรูญจรัสรัศมีพราว พร่างพร้อย , ยามดึกนึกหนาวหนาว เขนยแนบ แอบเอย และ เย็นฉ่ำน้ำค้างย้อย เยือกฟ้าพาหนาว น่าจะอยู่ที่ประเด็นซึ่งซ่อนอยู่ในบทสนทนาอันคมกริบทั้งกระบวนคำและกระบวนความ ระหว่างตัวละครเอกทั้งสองตัว คือ ดารันตร์ และ สุนทรภู่ เพราะเป็นบทสนทนาที่ชวนให้เราคิดและตั้งคำถามกับองค์รวมของสรรพศาสตร์ทั้งมวล โดยเฉพาะวิทยาศาสตร์และศิลปศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นปรัชญา ศาสนา วรรณคดี ดนตรี ขนบธรรมเนียมประเพณี อารมณ์ เหตุผล ความใคร่ ความรัก และอื่น ๆ “ชายคนหนึ่งจะรักหลายหญิงในเวลาเดียวกันได้ไหม?” “ไม่ได้ รักแท้เกิดขึ้นได้ครั้งละหนึ่งเดียวเสมอ” “ถ้าเช่นนั้นตัวละครเอกของท่านก็เป็นผู้ที่ไม่เคยมีรักแท้ เพราะเขามักจะล่วงประเวณีและมีคู่หลายคนเสมอ ทั้งนางผีเสื้อสมุทร นางมัจฉา นางสุวรรณมาลี นาง...” “ค่านิยมของเรากำหนดให้ชายชาตรีมีหญิงได้มากกว่าหนึ่งในเวลาเดียวกัน ไม่เรียกว่าล่วงประเวณี” “ผู้หญิงก็เหมือนกัน?” “ไม่ ... ผู้หญิงต้องมีคู่คนเดียว มิเช่นนั้นจะกลายเป็นหญิงแพศยา” “ช่างน่าสับสน ความรักที่ท่านพรรณนาในบทกวีช่างเป็นสิ่งสวยงาม ทว่าพฤติกรรมของตัวละครท่านกลับขัดแย้งกันเอง แม้กระทั่งการที่นางผีเสื้อยักษ์รักชายคนหนึ่ง กลับกลายเป็นเรื่องที่ไม่ถูกต้อง ทำไมท่านให้นางถูกฆ่าตายเพราะรักด้วย ถ้าความรักเป็นสิ่งที่สูงส่งและสวยงามจริงอย่างที่ท่านเชื่อ...” (หน้า 183)นอกจาก วินทร์ เลียววาริณ จะเป็นนักเขียนใหญ่ในระดับมือรางวัลแล้ว ศิลปินผู้นี้ยังมีความชำนาญในศาสตร์แขนงต่าง ๆ จนอาจเรียกได้ว่าเขามีอาชีพ "นักเขียน" เป็นอาชีพหลัก ในขณะที่เขายังมีอีกหลาย 'นัก' เป็นอาชีพรองลงมา บางท่านอาจจะยังไม่ทราบว่าในก่อนหน้าที่ วินทร์ เลียววาริณ จะก้าวมาเป็นนักเขียนอย่างเต็มตัว เขาเคยทำงานในด้านการออกแบบมาก่อน ทั้งสถาปนิก นักตกแต่งภายใน นักออกแบบกราฟิก ไปจนถึงนักโฆษณา ดังนั้นนอกจากความโดดเด่นของบทสนทนาภายในเรื่องแล้ว สิ่งที่โดดเด่นสะดุดตาอีกอย่างหนึ่งที่เห็นได้ชัดของหนังสือแนววิทยาศาสตร์ชุด เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาวฯ ก็คือภาพตรงหน้าปกของหนังสือทั้ง 4 เล่ม ซึ่ง วินทร์ เลียววาริณ ได้นำเอาภาพต้นฉบับมาจากจิตรกรรมฝาผนังชุด รามเกียรติ์ ที่วัดพระแก้ว แล้วจึงนำเอาภาพมาตัดต่อใหม่ให้เป็นภาพต่อเนื่องกันคล้ายจิ๊กซอว์ ตลอดจนมีการปรับสีภาพและเพิ่มเติมภาพยานอวกาศใส่เข้าไป จนกลายมาเป็นภาพหน้าปกหนังสือที่เข้าชุดกันทั้ง 4 เล่ม ดูโดดเด่นสะดุดตา เหมาะสำหรับการซื้อเก็บไว้เป็นของสะสมสำหรับคนรักหนังสือ หรือเป็นของขวัญในโอกาสสำคัญสำหรับคนพิเศษนอกจาก วินทร์ เลียววาริณ จะใช้หลักการออกแบบ 'ปกจิ๊กซอว์' กับหนังสือชุด เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาวฯ แล้ว เขายังได้นำ 'หลักการ' เดียวกันนี้ไปใช้กับนวนิยายกำลังภายในอิงประวัติศาสตร์ - แฟนตาซี ชุด บุหงาปารี (พ.ศ. 2551) และ บุหงาตานี (พ.ศ. 2552) ของเขาอีกด้วย (บุหงาปารี ถูกสร้างเป็นภาพยนตร์ในชื่อเรื่อง ปืนใหญ่จอมสลัด โดย นนทรีย์ นิมิบุตร ในปีเดียวกัน)ตามหลักฐานในบันทึกที่ปรากฏ สุนทรภู่เคยถูกจำคุกถึงสองครั้งในชีวิต ครั้งแรกเมื่ออายุได้สิบเก้าปี ในคราวที่สุนทรภู่ได้ลอบรักกับ แม่จัน หญิงสาวหน้าตาคมคายผู้หนึ่งซึ่งเป็นบุตรหลานของผู้มีตระกูล อีกทั้งยังเป็นนางข้าหลวงในวังหลัง ด้วยเหตุนี้สุนทรภู่จึงถูกกรมพระราชวังหลังกริ้วจนถึงขั้นสั่งให้โบยและจำคุก ส่วนครั้งที่สองก็คือครั้งที่สุนทรเมาและอาละวาดทำร้ายผู้หลักผู้ใหญ่ และการถูกจำคุกในครั้งที่สองนี่เองที่สันนิษฐานว่าสุนทรภู่ได้แต่งพระอภัยมณีบางตอนขึ้นต่อจากตอนเดิม ดังนั้นการมาเยือนของบุคคลต่างภพที่ สุนทรภู่ (ตัวละครในเรื่องสั้นวิทยาศาสตร์ชุด เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาวฯ) เรียกว่า ดารันตร์ จึงอาจจะมีอิทธิพลเป็นอย่างยิ่งที่ทำให้ตัวละครเอกอย่าง พระอภัยมณี ของ สุนทรภู่ ได้ตัดสินใจสละทางโลกและออกบวชในบั้นปลายของชีวิต ผิดแผกแปลก ‘ขนบ’ ไปจากพระเอกในวรรณคดีเรื่องอื่น ๆการเขียน ‘จักรวาลพระอภัยมณี’ ใน เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาวฯ นั้น นอกจาก วินทร์ เลียววาริณ จะได้แรงบันดาลใจมาจากวรรณคดีไทยอันเลื่องชื่ออย่าง พระอภัยมณี ของ ‘เชกสเปียร์แห่งประเทศไทย’ นาม สุนทรภู่ แล้ว ยังได้แนวคิดเรื่อง “ประตูแห่งเอกภพ” มาจากทฤษฎีประตูดาว (Star gate) โดย อาร์เธอร์ ซี. คลาร์ด นักวิทยาศาสตร์และนักเขียนชาวอังกฤษ ซึ่งเป็นแนวคิดของการแปลงลักษณ์ (transformation) จากกายภาพหยาบ (matter) ของสิ่งมีชีวิตสู่ดวงจิต (mind) เพื่อให้หลุดพ้นจากพันธนาการกายหยาบโดยไม่จำเป็นต้องผ่านการตาย ซึ่งมีส่วนคล้ายคลึงกันอย่างยิ่งกับแนวคิดเรื่องกายทิพย์ของโลกตะวันออกดังนั้นเมื่อพิจารณาจากความลุ่มลึกและเฉียบคมในบทสนทนาระหว่าง ดารันตร์ และ สุนทรภู่ (จากเรื่อง เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาว) แล้ว ดารันตร์ อาจจะไม่ใช่ตัวละครอื่นไกลที่ไหนเลย นอกจากเป็น ‘ตัวตน’ ภายในของ วินทร์ เลียววาริณ เอง ที่ได้เดินทางไปพบปะสนทนากับสุนทรภู่ ผ่านหลักเหตุผล ‘คือสวรรค์ชั้นกวีรุจีรัตน์’ ซึ่ง วินทร์ เลียววาริณ ได้เขียน ‘แง้ม’ ไว้ใน เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า ดาดาว แล้วว่า — ... อะไรคือเหตุผลที่สองบุคคล จากสองดินแดนที่ห่างจากกันไกลแสนไกล ต่างชีวิต ต่างอารยธรรม คบหากันมาได้นานปานนี้ หากมิใช่เพราะนี่คือโลกแห่งจินตนาการและความรัก (หน้า 180)ภาพประกอบ โดย ผู้เขียน