พิณ เป็นเครื่องดนตรีชนิดหนึ่งที่แสดงถึงความเป็นเอกลักษณ์ของคนอีสานและพี่น้องฝั่ง สปป.ลาว ซึ่งเครื่องดนตรีชนิดนี้เกิดมาคู่คนอีสานมาช้านานแล้ว เป็นเครื่องดนตรีที่รังสรรค์เสียงที่ไพเราะได้หลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นทำนองลำเพลิน ลำตังหวาย ลำเพลินประยุกต์ ลำผู้ไท และทำนองอื่น ๆ ที่ไม่ได้กล่าวอีกมากมาย นับว่าเป็นเครื่องดนตรีที่นิยมกันมาตั้งแต่ยุคปู่ย่าตายาย เมื่อก่อนที่ยังไม่มีพิณไฟฟ้า นิยมเล่นพิณโปร่งกัน เอกลักษณ์ของพิณโปร่งคือ เสียงจะกังวานไพเราะ ยิ่งถ้าได้บรรเลงคู่กับแคนและกลอง จะไพเราะยิ่งยวดเลยทีเดียว จากพิณโปร่งที่เล่นกันตามชุมชนหมู่บ้านต่าง ๆ ปัจจุบันได้มีการดัดแปลงให้เป็นพิณไฟฟ้า โดยอาจารย์นพดล ดวงพร อดีตหัวหน้าวงเพชรพิณทอง ซึ่งเป็นวงหมอลำยุคแรก ๆ ของเมืองไทย ซึ่งพิณไฟฟ้าจะสามารถเล่นได้เสียงดังกว่าพิณโปร่งเมื่อถึงฤดูกาลแห่งบุญผะเหวด เสียงดนตรีที่ดังที่สุดในขบวนแห่ก็คือเสียงพิณ เป็นอะไรที่คนอีสานขาดไม่ได้เลย ไม่ว่าจะเอารถแห่ เปิดเพลงอะไรก็แล้วแต่ สู้เสียงพิณไม่ได้เลยแม้แต่น้อย ยิ่งดื่มเหล้าเข้าไป ร่างกายเริ่มเข้าที่ เสียงพิณมา แขนขาเริ่มขยับแล้วก็ฟ้อนบุญผะเหวด ที่จริงแล้วพิณสามารถแห่ได้หลากหลายงานมาก ทุกวันนี้ใช้แห่ศพก็ยังมี นับว่าเป็นมิติใหม่เลยทีเดียวการเล่นพิณ ใช่ว่าใครจะเล่นได้ คนมีพรสวรรค์และพรแสวงเท่านั้นถึงจะเล่นได้เข้าถึงอารมณ์สุด ๆ ต้องผ่านการขึ้นครูเพื่อถ่ายทอดวิชาให้ลูกศิษย์ การขึ้นครู ถ้ามองเป็นวิทยาศาสตร์ก็อาจจะเป็นการใช้จิตวิทยา เพื่อให้คนคนนั้นตั้งใจเล่น เชื่อมั่นในความเป็นครู และสามารถที่จะฝึกฝนจนเล่นได้ในที่สุด ถึงแม้เสียงพิณจะไพเราะเพียงใด หากไม่มีเครื่องดนตรีอื่นมาผสม มันก็ขาดความกลมกล่อมของดนตรี ดั่งแกงหน่อไม้ขาดความนัว ซึ่งพิณก็สามารถประยุกต์เล่นกับเครื่องดนตรีอื่นได้หลากหลายชนิด หนึ่งในนั้นก็คือแคน ถือเป็นเครื่องดนตรีอีกชนิดหนึ่ง ที่เกิดมาไล่เลี่ยกับพิณ ถ้าเราเล่นเครื่องดนตรีสองชนิดนี้พร้อมกัน จะเป็นการผสานเสียงที่ลงตัวสุด ๆ และถ้าเพิ่มกลองเป็นตัวสร้างจังหวะ ก็ยิ่งเพิ่มความกลมกล่อมเข้าไปอีก ซึ่งในปัจจุบันนี้ เครื่องดนตรีที่นิยมนำมาบรรเลงร่วมกับพิณ หลัก ๆ จะมี แคน กลอง ฉิ่งฉาบ เบส ซึ่งเป็นดนตรีประยุกต์ชนิดหนึ่งสุดท้ายนี้ อยากให้ลูกหลานคนอีสานอนุรักษ์เครื่องดนตรีที่ล้ำค่าชนิดนี้ไว้ เพื่อหลงเหลือไว้ให้ลูกหลานอีสานบ้านเฮาได้ม่วนได้ซื่นกันอีกต่อไปเด้อเครดิตภาพ: ภาพทุกภาพ ถ่ายโดยผู้เขียน