ภาพ: ผู้เขียน‘นางนาก’ เวอร์ชั่นปี 2542 นำแสดงโดย ทราย เจริญปุระ กับวินัย ไกรบุตร และหนังสือภาพยนตร์ไทย ลำดับที่ 2 ของสำนักพิมพ์อัมรินทร์ ก็คือเบื้องหลังของนางนากเวอร์ชั่นนั้นเอง เดิมทีทางสำนักพิมพ์ตั้งใจจะให้คุณนนทรีย์ นิมิบุตร (ผู้กำกับภาพยนตร์ ‘นางนาก’) เขียนต้นฉบับส่งมาให้ แต่ด้วยกำหนดวันเข้าฉายของหนังที่ใกล้เข้ามา ทำให้ผู้กำกับและทีมงานเบื้องหลังไม่มีเวลามากพอ จึงต้องใช้วิธีสัมภาษณ์แล้วมาถอดเทปเรียบเรียงเขียนแทน ประกอบกับเอกสารและภาพถ่ายตลอดการลงมือทำงานกับภาพยนตร์เรื่องนี้คนที่ติดตามวงการหนังสือเบื้องหลังภาพยนตร์ คงจะทราบว่าชาวต่างชาติทำหนังสือประเภทนี้กันออกมาแทบจะกับหนังทุกเรื่อง (ถ้าไม่เชื่อลองเดินดูตามร้าน Asia Books และ Kinokuniya) เพราะให้ความสำคัญกับการจัดเก็บข้อมูลเพื่อเป็นประโยชน์กับผู้ที่ต้องการศึกษาและเรียนรู้ ว่ากว่าภาพยนตร์สักเรื่องจะสำเร็จออกมาไม่ใช่เรื่องง่าย ทีมงานและนักแสดงต้องผ่านอะไรกันมามากมายภาพ: ผู้เขียนแม้คุณนนทรีย์จะทำหนังสือเล่มนี้ได้ไม่ถึงขั้นอย่างที่เราเห็นพวกชาวต่างชาติชอบทำกัน แต่เขาได้พยายามอย่างเต็มที่ โดยเน้นลงรายละเอียดในขั้นตอนก่อนการถ่ายทำภาพยนตร์ ได้แก่ แรงบันดาลใจในการสร้างภาพยนตร์ ความพิเศษของนางนากเวอร์ชั่นนี้ การนำเสนอโปรเจกต์ต่อค่ายหนัง การคำนวณทุนสร้าง การหาสถานที่ถ่ายทำ การคัดเลือกนักแสดง การประชุมทีมงาน การฝึกซ้อมนักแสดง แผนกเสื้อผ้านักแสดง การทดลองใช้ฟิล์มถ่ายทำจริง การทำอุปกรณ์ประกอบฉาก การบวงสรวง และการทำดนตรีประกอบ (อย่างหลังนี้เกี่ยวข้องกับขั้นตอนหลังการถ่ายทำมากกว่า)อีกทั้งเนื่องจากเป็นหนังที่มีการอิงกับเรื่องจริงทางประวัติศาสตร์ ก่อนการถ่ายทำจึงได้มีการศึกษาวิจัย แต่ปัญหาที่เป็นความน่าเศร้าของบ้านเรา คือแทบไม่มีการเก็บหลักฐานอย่างจดหมายเหตุหรือเอกสารอะไรที่เป็นชิ้นเป็นอัน ส่วนใหญ่เป็นเพียงตำนานที่ผ่านวิธีการบอกเล่ากันมาปากต่อปาก ทำให้ทุกวันนี้ผสมกันเละเทะจนไม่รู้ว่าอันไหนเป็นเรื่องจริงอันไหนเป็นเรื่องแต่ง (ยกตัวอย่าง - พระนเรศวร พระเจ้าตาก)แต่ในหนังสือเล่มนี้ได้รวบรวมข้อมูลประกอบที่จำเป็นต่อการเขียนบท แบ่งเป็นแต่ละหัวข้อให้อ่านง่าย ใครที่ชอบประวัติศาสตร์ย่อมอ่านสนุกแน่นอน (…แต่ใครไม่ชอบก็อาจหาวได้) ประกอบด้วยเนื้อหาที่เป็นบริบทของยุคสมัยนั้นเพื่อเพิ่มความอินให้กับผู้ชมภาพยนตร์ ว่าด้วยเรื่องภูมิหลังนางนาก วัดมหาบุศย์ ประวัติขรัวโต บทสรุปเรื่องวันเวลา พระโขนงยุคนางนาก เหตุการณ์บ้านเมืองร่วมสมัย คนไทยสมัยนางนาก ความเชื่อของคนไทย ชีวิตริมคลอง การเกณฑ์ทหาร เรื่องของข้าวกับคนไทย ภาพ: ผู้เขียนนอกจากนี้ ยังมีบทสัมภาษณ์ขนาดยาวของผู้เขียนบท (คุณวิศิษฏ์ ศาสนเที่ยง) และผู้ออกแบบงานสร้าง (คุณเอก เอี่ยมชื่น) ก่อนเป็นผู้กำกับมาเล่าสั้นๆ ถึงการตัดต่อภาพยนตร์ ซึ่งทั้งสามคนนี้เป็นเพียง ‘ตัวแทน’ ของผู้ทำหน้าที่สำคัญในกระบวนการสร้างภาพยนตร์ เพราะความจริงยังมีตำแหน่งงานที่สำคัญอีกมากมายและขาดไม่ได้ เช่น ผู้กำกับภาพ ผู้ช่วยผู้กำกับ ผู้จัดการกองถ่าย ผู้ถ่ายภาพเบื้องหลัง ผู้ควบคุมความต่อเนื่อง (และอีกหลายตำแหน่งที่ถูกใส่ชื่อเป็นเครดิตไว้ท้ายเล่ม) หากสัมภาษณ์ครบทุกตำแหน่ง ทีมงานจัดทำหนังสือคงต้องใช้เวลามากกว่านี้ หนังสืออาจพลาดการวางจำหน่ายในช่วงที่หนังกำลังบูม ทำให้ยอดขายหนังสือไม่ดี และหนังสืออาจมีความเฉพาะกลุ่ม (Niche) มากขึ้นไปอีก ประเด็นนี้ส่งผลต่อยอดการขายเช่นกันตำนานแห่งทุ่งพระโขนงระหว่างนางนากกับนายมากเวอร์ชั่นนี้ ประสบความสำเร็จทั้งในแง่ของรายได้และคำวิจารณ์ โดยใช้ทุนสร้างไป 12 ล้านบาท แต่กวาดรายได้ไปถึง 150 ล้านบาททั่วประเทศ ซึ่งถือว่าสูงมากสำหรับหนังเมื่อ 20 ปีที่แล้ว ลองเทียบกับยุคนี้ที่แต่ละปีหาหนังไทยทำรายได้ถึงหลักร้อยล้านบาทได้ยาก ก่อนจะมีการนำกลับมาจัดฉายรอบพิเศษในวาระครบรอบ 20 ปีของหนัง เมื่อกลางปี 2562 ที่ผ่านมา แต่ถ้าใครพลาดไปชมที่โรงภาพยนตร์ ก็สามารถหาดูได้ทาง Netflix.ภาพ: ผู้เขียน