นางในวรรณคดีคนนี้คือหญิงเก่ง หลายคนคงเคยได้ยินคำกล่าวที่ว่า "Behind every successful man there’s a great woman" เบื้องหลังความสำเร็จของผู้ชายมักมีผู้หญิงเก่งอยู่เคียงข้างเสมอ แน่นอนว่าเราคงไม่ปฏิเสธว่าคำกล่าวข้างต้นนั้นไม่เป็นความจริง ตัวอย่างผู้หญิงเก่งที่อยู่เบื้องหลังความสำเร็จหลาย ๆ อย่างของชีวิตเรา ที่เห็นได้ชัดเจนใกล้ตัวที่สุดเลยนั่นก็คือ คุณแม่ของเรานั่นเอง และนอกจากอยู่เบื้องหลังความสำเร็จของผู้ชายแล้ว บทบาทของผู้หญิงในปัจจุบันนั้นก็มีมากขึ้น ทำให้นึกนางในวรรณคดีหลายคนที่อยู่เบื้องหลังความสำเร็จของผู้ชาย และเป็นหญิงเก่งที่มีความสามารถไม่แพ้ผู้ชายอีกด้วย นางในวรรณคดีที่มีความสามารถนั้นมีอยู่มากมายแต่ในที่นี้จะขอยกตัวอย่างสามคนที่เรียกได้ว่าเป็นผู้หญิงเก่งหญิงแกร่งแห่งยุคเลยก็ว่าได้ ซึ่งหนึ่งในนั้นก็คือ นางวาลี จากเรื่องพระอภัยมณี นางผู้ได้ชื่อว่าเป็นหญิงรูปชั่วแต่เรืองปัญญา เมื่อครั้งที่พระอภัยมณีขึ้นครองเมืองผลึก ปรากฏว่ามีศึกจากลังกามาติดพัน นางวาลีก็ได้อาสาเข้ามาช่วยบ้านเมือง ถึงแม้จะถูกมองว่าเป็นหญิงรูปชั่วแต่นางก็ ไม่หวั่นไหวต่อคำติฉินนินทาใด ๆ และได้สำแดงความมั่นออกมา นางทูลว่าข้าน้อยนี้รูปชั่ว ก็รู้ตัวมั่นคงไม่สงสัย แต่แสนงามความรู้อยู่ในใจ เหมือนเพชรไพฑูรย์ฝ้าไม่ราคี ....................................................................................................... แม้นทรงศักดิ์รักโฉมประโลมสวาท ไม่เลี้ยงปราชญ์ไว้บำรุงซึ่งกรุงศรี ก็ผิดอย่างทางทำเนียมประเวณี เห็นคนดีจะไม่มาสาพิภักดิ์ ขอพระองค์ทรงตรึกให้ลึกซึ้ง เป็นที่พึ่งแผ่ไปทั้งไตรจักร อันรูปหญิงพริ้งเพริศล้ำเลิศลักษณ์ ดีแต่รักรอนราญการโลกีย์ ฯ (สุนทรภู่. 2555 : 466) นอกจากนางจะมีวาจาเป็นเลิศแล้ว นางยังได้แสดงสติปัญญาให้ปรากฏ คือ นางวางอุบายให้นางสุวรรณมาลีที่ไปบวชอยู่ ยอมสึกออกมาอภิเษกสมรสกับพระอภัยฯโดยดี ต่อมานางก็ร่วมวางแผนจัดการกับทัพของเจ้าลังกาและอุศเรนที่ยกทัพมาตีเมืองผลึก จนแตกพ่ายและยังจับตัวอุศเรนได้อีกด้วย แม้ว่านางจะไม่สวย แต่ถ้าเทียบกับเมียคนอื่น นางวาลีถือเป็นเมียที่ฉลาดที่สุด และพระอภัยฯก็คุ้มมากที่ตัดสินใจรับนางเป็นเมีย จนอดไม่ได้เลยที่ยืนขึ้น ยกนิ้วโป้งให้นางแล้วพูดว่า “เยี่ยมจริง ๆ เยี่ยมจริง ๆ เยี่ยมจริง ๆ ” อีกตัวละครที่จะไม่พูดถึงไม่ได้เลยนั่นก็คือ นางสุวรรณมาลี ซึ่งเป็นภรรยาของพระอภัยฯเช่นเดียวกัน สุวรรณมาลีเป็นนางในวรรณคดีที่แสดงถึงความคิดก้าวหน้ามากของสุนทรภู่ นางเป็นตัวละครที่มีสีสัน ด้วยเป็นหญิงที่มีความงามเป็นเลิศ เป็นอิสตรีผู้มีใจเด็ด และมีความสามารถไม่แพ้ชาย เมื่อครั้งที่อุศเรนเปิดศึกกับสินสมุทรเพื่อชิงตัวนาง นางจึงช่วยสินสมุทรด้วยการคุมกองเรือให้ แล้วว่าแม่นี้เป็นหญิงก็จริงอยู่ แต่ได้รู้กลศึกลึกหนักหนา จะไปด้วยช่วยรบกับลูกยา จะน้อยหน้าพระอภัยทำไมมี (สุนทรภู่. 2555 : 416) แล้วนางก็จัดวางกลศึกเพื่อล้อมกองเรือของอุศเรน ทำให้สินสมุทรจับตัวอุศเรนได้ในที่สุด และอีกตอนที่เห็นได้ชักถึงความเก่งกล้าของนาง นั่นก็คือ ภายหลังจากที่พระอภัยมณีมีชัยต่ออุศเรน เป็นเหตุให้ทัพจากเมืองลังกาตามมาแก้แค้น แต่ตอนนั้นพระอภัยมณีหลงมนต์เสน่ห์จากรูปวาดของนางละเวง ทำให้นางสุวรรณมาลีต้องนำทัพออกศึกปกป้องเมืองผลึกด้วยตนเองโดยได้รับความช่วยเหลือจากศรีสุวรรณ สินสมุทรและสุดสาครที่ตามมาทีหลัง นับเป็นนางในวรรณคดีที่นอกจากจะสวยแล้วยังมีความเก่ง เป็นเสน่ห์ซึ่งนางในวรรณคดีน้อยคนนักที่จะมี นอกจากนางทั้งสองที่เป็นเมียของพระอภัยฯแล้ว ยังมีนางในวรรณคดีอีกคนที่มีความเก่งและยังถือไปว่าเป็นผู้อยู่เบื้องหลังของผู้ชายที่ประสบความสำเร็จ นั่นก็คือ นางทองประศรี จากเรื่องขุนช้าง-ขุนแผน หลังจากที่สามีของนางต้องพระราชอาญาถึงประหารชีวิต และจะต้องถูกริบทรัพย์สินเงินทองตลอดจนข้าทาสบริวารและสมาชิกในครอบครัวทั้งปวงเข้าเป็นของหลวง นางทองประศรีจึงหลบหนีไปกับพลายแก้วพร้อมด้วยเงินสองถุง ไปตั้งตัวใหม่อยู่ที่จังหวัดกาญจนบุรีโดยมีญาติของสามีซึ่งพำนักอยู่ที่ตำบลเขาชนไก่เป็นที่พึ่งพา และฝ่าฟันสู้ชีวิตตามวิถี Single Mom จนพลายแก้วนั้นได้เข้ารับราชการ นางทองประศรีนั้นนอกจากเป็นผู้ดีเก่าและเป็นข้าหลวงเก่าแห่งราชสำนักแล้ว นางทองประศรียังจัดเจนในด้านการพาณิชย์ เศรษฐศาสตร์ อักษรศาสตร์ทั้งไทยและขอม ตลอดจนด้านการศาสนา ไปจนถึงรู้คาถาอาคมเวทมนตร์ต่าง ๆ รู้การอยู่ยงคงกระพันชาตรี การเลี้ยงผีเลี้ยงภูต และเสกเป่านานา เป็นต้น นอกจากนี้นางยังได้สอนวิชาความรู้ให้กับพลายงามผู้เป็นหลานอีกด้วย อันเรื่องราวกล่าวความพลายงามน้อย ค่อยเรียบร้อยเรียนรู้ครูทองประศรี ทั้งขอมไทยได้สิ้นก็ยินดี เรียนคัมภีร์พุทธเพทพระเวทมนตร์ .......................................................... .................................................. ทั้งเรียนธรรมกรรมฐานนิพพานสูตร ร้องเรียกภูตพรายปราบกำราบผี ผูกพยนต์หุ่นหญ้าเข้าราวี ทองประศรีสอนหลานชำนาญมา (ขุนช้าง-ขุนแผน. 2555 : 648) จนในที่สุดพลายงามอาสาและทำความดีความชอบจนได้เป็นที่ "จมื่นไวยวรนาถ" และได้รับพระราชทานบ้านเรือนที่ทางและภริยา นางทองประศรีจึงได้ติดตามหลานชายมาอยู่ที่กรุงศรีอยุธยา ภาพโดยผู้เขียน หลังจากที่ทราบเรื่องราวความเก่งกาจของนางในวรรณคดีทั้งสามแล้ว หากจะให้ตัดสินว่าใคร คือนางในวรรณคดีที่เก่งที่สุด ก็คงจะเป็นใครไปไม่ได้นอกจาก นางทองประศรี ที่มีบทบาทตั้งแต่ต้นจนจบเรื่อง และเป็นตัวอย่างของหญิงไทยที่มีความรู้ความสามารถช่วยตนเองและครอบครัวได้เป็นอย่างดี ถึงจะมีเคราะห์กรรมครั้งแล้วครั้งเล่า นางทองประศรีก็สามารถดำรงชีวิตให้มีความสุขได้ และยังได้ปฏิบัติหน้าที่ของตนในฐานะแม่ที่ดีตลอดจนเป็นย่าที่ดียิ่งอีกด้วย จึงขอยกย่องให้นางทองประศรี เป็นที่สุดของหญิงเก่งสุดแกร่งแห่งโลกในวรรณคดี พร้อมกับวลีที่ว่า “แม่..ก็คือแม่” ขอบคุณภาพจาก pixabay.com > ภาพที่ 1 / ภาพที่ 2 / ภาพที่ 3