"ลายพิณ" หรือโน้ตเพลง เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้มือพิณใช้เล่นในขณะที่ฝึกซ้อมหรือฝึกเล่นพิณใหม่ ๆ มีทั้งจังหวะลำเต้ย ลำเกี้ยว ลำภูไท และเพลงอื่น ๆ อีกมากมาย ซึ่งในบรรดาลายเต้ย จะประกอบไปด้วย เต้ยโขง เต้ยพม่า เต้ยกันตรึม เป็นต้น ซึ่งไว้เล่นสลับกัน ขณะมีการลำเต้ย ซึ่งมีจังหวะที่คึกคัก สนุกสนาน ชาวอีสานนิยมนำมาบรรเลงเมื่อเวลามีงานบุญ ลายนี้สามารถนำไปเล่นได้ง่าย เพราะมีเนื้อเพลงที่ไม่ยาว เอาไว้เลยต่อกับเพลงอื่น นอกจากนี้ยังมีลายภูไท ที่เป็นดนตรีเฉพาะของเผ่าภูไทหรือเผ่าผู้ไท เป็นทำนองเพลงช้า จังหวะไพเราะ นิยมเล่นคู่กับการรำภูไท และลายสุดท้ายจะเป็นลายเซิ้งดำนา ซึ่งก็มีจังหวะออกไปทางเซิ้ง สนุกสนาน ใช้บรรเลงเมื่อมีงานบุญต่าง ๆ ซึ่งวิธีการเล่นสำหรับมือใหม่ ให้เริ่มจากการฝึกดีด ขึ้น-ลง ให้คล่องฟัง จากนั้นฟังทำนองจากคนอื่นเล่น แล้วมาฝึกเล่นโดยดูโน้ตไปด้วย หรืออาจจะท่องโน้ตก่อนก็ได้ จากนั้นเมื่อจำทำนองและสามารถเล่นได้ในระดับหนึ่งแล้ว ให้เปิดซาวด์ลายพิณ แล้วลองเล่นเข้ากับซาวด์ดูครับ ก่อนอื่นเราไปดูโน้ตเพลงทั้ง 5 เพลงกันก่อนเลยครับ1. เต้ยโขง---- ---ล ---ซ -ม-ล ---ซ -ดํ-ล ---ซ -ม-ล---- ---ล ---ซ -ม-ล ---ซ -ดํ-ล ---ซ -ม-ล---- --ซ-ม ---ร -ด-ม ---ร -ซ-ม ---ร -ด-ลฺ --ด- -ร-ม -ร-ด -ซฺ-ลฺ ---ด -ร-ม -ร-ด -ซฺ-ลฺ---- ---ล ---ซ -ม-ล ---ซ -ดํ-ล ---ซ -ม-ล---- ---ล ---ซ -ม-ล ---ซ -ดํ-ล ---ซ -ม-ล---- --ซ-ม ---ร -ด-ม ---ร -ซ-ม ---ร -ด-ลฺ --ด- -ร-ม -ร-ด -ซฺ-ลฺ ---ด -ร-ม -ร-ด -ซฺ-ลฺ (จบ)2. เต้ยพม่า---- -ล-ท -ล-ซ -ล-ซ -ท-ล -ซ-ม -ร-ม---- -ล-ท -ล-ซ -ล-ซ -ท-ล -ซ-ม -ร-ม---- -ม-ซ -ล-ซ -ม-ร -ด-ร -ลฺ-ด -ร-ม -ร-ด---- -ลฺ-ด ---- -ร-ม -ซ-ล -ซ-ม -ซ-ร -ร-ร---- -ลฺ-ร -ล-ทฺ -ลฺ-ซฺ -ลฺ-ทฺ -ร-ด -ทฺ-ลฺ -ซฺ-ลฺ---- -ลฺ-ร -ล-ทฺ -ลฺ-ซฺ -ลฺ-ทฺ -ร-ด -ทฺ-ลฺ -ซฺ-ลฺ(ซ้ำ) ---- -ล-ท -ล-ซ -ล-ซ -ท-ล -ซ-ม -ร-ม---- -ล-ท -ล-ซ -ล-ซ -ท-ล -ซ-ม -ร-ม---- -ม-ซ -ล-ซ -ม-ร -ด-ร -ลฺ-ด -ร-ม -ร-ด---- -ลฺ-ด ---- -ร-ม -ซ-ล -ซ-ม -ซ-ร -ร-ร---- -ลฺ-ร -ล-ทฺ -ลฺ-ซฺ -ลฺ-ทฺ -ร-ด -ทฺ-ลฺ -ซฺ-ลฺ---- -ลฺ-ร -ล-ทฺ -ลฺ-ซฺ -ลฺ-ทฺ -ร-ด -ทฺ-ลฺ -ซฺ-ลฺ (ท่อนจบ-ช้าลง) -ทฺลฺซฺ -ลฺ-ทฺ -ร-ด -ทฺ-ลฺ (จบ)3. เต้ยกันตรึม(ท่อนที่ 1) ---- -ม-ล -ล-ล -ล-ท --ลซ -ล-ท -รํ-ล -ซ-ม---- -ม-ล -ล-ล -ล-ท --ลซ -ล-ท -รํ-ล -ซ-ม---- -ล-ดํ --ลรํ --ลดํ --ลซ- ล-ดํ -รํ-มํ -รํ-ดํ---- -ล-ซ ---- -ล-ท -ล-ซ -ล-ท -รํ-ดํ -ท-ล---ลซ -ล-ท -รํ-ดํ -ท-ล(ท่อนที่ 2) ---- -ม-ล -ล-ล -ล-ท --ลซ -ล-ท -รํ-ล -ซ-ม---- -ม-ล -ล-ล -ล-ท --ลซ -ล-ท -รํ-ล -ซ-ม---- -ล-ดํ --ลรํ --ลดํ --ลซ- ล-ดํ -รํ-มํ -รํ-ดํ---- -ล-ซ ---- -ล-ท -ล-ซ -ล-ท -รํ-ดํ -ท-ล--ลซ -ล-ท -รํ-ดํ -ท-ล --ลซ -ล-ท -รํ-ดํ -ท-ล (จบ)4. ลำภูไทกาฬสินธุ์(เกริ่น) -มํ-รํ ดํ-ล -ซ-ม -ล-ม -ซ-ร -ด-ลฺ-ซ-ลฺ -มํ-รํ ดํ-ล -ซ-ม -ล-ม -ซ-ร -ม-ด -รดลฺ(ท่อนที่ 1) ---- -ม-ด -ร-ม -ร-ด -ลฺลฺลฺ -ม-ด -ร-ม -ร-ด---ร -ด-ซ -ร-ม -ซ-ด ---ล -ม-ซ -ร-ม -ซ-ด---ม -ร-ด รดรมฺ -ซฺ-ลฺ ---ม -ร-ด รดรมฺ -ซฺ-ลฺ (ซ้ำ 2 รอบ)(ท่อนที่ 2) ---ม -ม-ม -ร-ด -ลฺ-ม---ลฺ -ด-ร -ม-ร -ด-ล ---ล -ด-ร -ม-ร -ด-ลฺ---ม -ม-ม -ร-ด -ลฺ-ด -ร-ด -ลฺ-ด -ร-ม --ม---ล -ม-ซ -ร-ม -ซ-ม ---ล -ม-ซ -ร-ม -ซ-ล---- -รํ-ดํ -ล-ดํ -ลซล ---- -รํ-ดํ -ล-ดํ -ลซล-ดํ-รํ -มํซํรํ มํรํดํล -ซ-ล -ดํซล -ดํซล-ซ-ม -ร-ม -ซ-ล -ดํ-ล -ซ-ม -ร-ม---- -ม-ร -ด-ลฺ -ซฺ-ลฺ -ด-ร -มซร มรดล -ซฺ-ลฺ(ท่อนจบ) ---- -ซ-ร -ม-ด -ลฺ-ม --ซร มดลฺร---- -ซ-ร -ม-ด -ลฺ-ม --ซร มดลฺร---- -ม-ร --ดลฺ -ซฺ-ลฺ -ด-ร -ม-ร มรดล ซฺ....ลฺ (จบ)5. เซิ้งดำนา(ท่อนที่ 1) ---- ---ด -ร-ม ---- ---ล --ซม -ร-ม---- ---ม --รม -ซ-ล ---- ---ดํ --รํดํ -ซ-ล---ดํ --รํดํ รํดํรม -ซ-ล ---- ---ซ --ลซ -ร-ม---- ---ซ --ลซ -ร-ม ---- -ซ-ม -ร-ด -ร-ม---- -ซ-ม -ร-ด -ซฺ-ลฺ -ด-ร -ม-ร -ด-ล -ซ-ล (ซ้ำ)(ท่อนจบ) ---- ---ด -ร-ม ---- ---ล --ซม -ร-ม---- ---ม --รม -ซ-ล ---- ---ดํ --รํดํ -ซ-ล ---ดํ--รํดํ รํดํรม -ซ-ล ---- ---ซ --ลซ -ร-ม---- ---ซ --ลซ -ร-ม ---- -ซ-ม -ร-ด -ร-ม---- -ซ-ม -ร-ด -ซฺ-ลฺ -ด-ร -ม-ร -ด-ล -ซ-ล(เตรียมจบ) -ด-ร -ม-ร -ด-ลฺ -ซฺ--ลฺ (จบ)โดยที่ เครื่องหมาย - คือจังหวะว่าง ไม่มีการดีดพิณ และเครื่องหมาย ํ เช่น ดํ เป็นการบอกว่าโน้ตตัวนั้นเป็นเสียงสูง ส่วนเครื่องหมาย ฺ เช่น ซฺ เป็นการบอกตัวโน้ตนั้นว่าเป็นโน้ตเสียงต่ำ ซึ่งดนตรีไทยจะประกอบไปด้วย 8 ห้อง ใน 1 บรรทัดซึ่ง 1 บรรทัดจะมีได้แค่ 8 ห้อง แต่ละห้องประกอบไปด้วย 4 จังหวะ หรือ 4 ขีด (----)หวังว่าโน้ตพิณทั้ง 5 ลายพิณ จะเป็นประโยชน์ในการนำไปฝึกซ้อมนะครับ โดยเฉพาะมือใหม่ที่กำลังหัดเล่นพิณและอยากเล่นลายเบื้องต้นง่าย ๆ สามารถนำไปเล่นได้เลยนะครับ หากผิดพลาดประการใด กระผมขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วยนะครับ เพราะลายนี้แกะมาจากการเล่นพิณปกติ อาจจะทำให้มีบางตัวโน้ตที่สำเนียงไม่เหมือนกับท่านอื่น ๆ สำหรับบทความนี้ผมขอฝากไว้เท่านี้นะครับ สวัสดีครับ